Kad se pojavi, nismo baš načisto šta se dešava i da li se nešto zapravo događa. „Deža vi“, izaziva radoznalost mnogih naučnika iz oblasti psihologije i neurologije.
Izraz je prvi put dao francuski filozof i parapsiholog Emil Bojrak (1851-1917) u svojoj knjizi „Budućnost psihičkih nauka“.
Šta je „deža vi“?
Francuski izraz znači „već viđeno“. Vikipedija navodi da je to snažan utisak da smo već vidjeli nešto što inače vidimo prvi put.
Bez obzira na definicije, istina je da je osjećaj prolaska kroz situaciju koju ste već živjeli u prošlosti iskustvo koje većina ljudi prepoznaje, posebno najmlađi. Prema studiji objavljenoj u američkom Nacionalnom medicinskom časopisu, oko 60 odsto stanovništva je „deža vi“ doživjelo barem jednom u životu, a učestalost epizoda opada sa godinama.
Šta uzrokuje „deža vi“?
O ovom pitanju naučnici se nisu u potpunosti složili. Događaj „deža vi“ zasnovan je na različitim disciplinama, ali se bez naučnog usaglašenja, piše Sputnjik mundo.
U studiji koju je pripremio Alan Braun, istraživač sa Odjeljenja za psihologiju univerziteta Južnog Teksasa, detaljno je navedeno da su „naučna objašnjenja za ’deža vi‘ podijeljena u četiri kategorije“.
Najpoznatija je tzv. „dvostruka obrada“, to znači da dva kognitivna procesa na trenutak gube sinhronost. Na taj način se događaji koji se dešavaju skladište se prije nego što svjesni dio našeg mozga može da procesuira da se dogodio.Drugo objašnjenje, takođe iz domena neurologije, jeste da na trenutak dođe do prekida u prenosu neurona, zbog čega se događaj čini poznatim kada se nastavi.
Zatim postoje objašnjenja koja to objašnjavaju uz pomoć sjećanja. „Deža vi“ se javlja kada smo u kontaktu sa određenim nadražajima koje ne prepoznajemo trenutno, ali su nam poznati.
Na kraju, studija da je i teoriju o pažnji: opažamo situaciju ne obraćajući previše pažnje i, kada se usredsredimo na nju, osjećamo da smo je već ranije iskusili.
Koje vrste „deža vi“ postoje?
Stručnjaci su identifikovali najmanje tri vrste ovog neobičnog osjećaja prepoznavanja novog događaja. S jedne strane, postoji déjà vécu, koja se na francuski prevodi i kao „već viđeno“ ili „već proživljeno“, i na to se obično pozivamo kada govorimo o „deža vi“. Međutim, ovaj tip obuhvata više od samog vizuelnog iskustva: postoji više detalja o sceni ili situaciji koji su čoveku poznati, a ne samo pogled.
Postoji i déjà senti, ili „već osjećeno“ na francuskom: imate vrlo poseban osjećaj koji ste već osjetili u nekoj prilici. Posljednja i rijetka je déjà visité: sumnja da ste već bili na mjestu koje ste posjetili prvi put.
(Informer)
