Ne postoji ni jedna ovlašćena laboratorija koja bi dokazala da se na pumpama u BiH toči gorivo pomiješano s baznim uljima, te razrjeđivačima boja i lakova. Tako poručuju u Inspektoratu Republike Srpske koji je prije godinu dana zbog toga kaznio četiri benzinske pumpe. Njjihova imena do danas nisu objavili uprkos zahtjevima vozača, iz bizarnog razloga, a to je da ne postoji ni jedna laboratorija koja je ovlasćena da ovaj prekršaj može i da dokaže.

"Zatečene su manje količine baznih ulja od onih koje su prikazane kroz dokumentaciju samog subjekta, a utvrđeni su tržišni viškovi dizel goriva. Što je kod nas, da kažemo, probudilo sumnju da je došlo do nekih zloupotreba ali mi moramo imati materijalni dokaz", kaže Dušanka Makivić iz Inspektorata Srpske i dodaje da "naše laboratorije nemaju akreditovanu metodu kojom bi dokazale da su subjekti vršili miješanje baznih ulja i dizel goriva.

Osnovni motiv je utaja poreza, jer se na bazna ulja ne plaćaju akcize i putarine, koje nakon najnovijeg povećanja iznose 75 feninga po litru. Uvoz baznih ulja godinama se povećava a najdrastičniji rast bilježi "popularni" - "vajt špirit", koji osim što se miješa sa gorivom, služi kao razređivač lakova i slikarskih boja. Njegov uvoz i dalje premašuje potrebe umjetnika i hemijske industrije dok uvoz ostalih baznih ulja po najnovijim podacima polako opada. Prevoznici su predlagali da država umjesto na gorivo, uvede akcize na ove proizvode i tržište vrati u legalne tokove, jer ovako plaćaju skuplje gorivo lošijeg kvaliteta. Zato su mnogi počeli sipati gorivo na teritoriji Evropske unije.

"Prelazi se sa jednim rezervoarom po 200 kilometara više što nam jasno pokazuje da je kvalitet goriva nezadovoljavajući. Imali smo slučaj prevoznika iz Gradiške: nasuo je gorivo na pumpi u Republici Srpskoj, znam i kojoj, ali neću je ovaj put imenovati, i uhvatila ga je LKV kontrola u Kelnu", kaže Nikola Grbić, predsjednik Udruženja prevoznika RS.

Analizom je utvrđeno da gorivo ne zadovoljava evropske standarde, pa je prevoznik iz Srpske morao da platiti kaznu. Zato sankcije izbjegavaju domaći distributeri koji su, čini se, dobro organizovani, pa bazna ulja u Srpsku uvoze preko graničnih prelaza u Federaciji i obrnuto. Samo 16 odsto uvezene robe u Srpsku uvezli su domaći uvoznici koji su i bili predmet kontrole, dok je ostaloj robi teško ući u trag jer, vjerovatno, dolazi preko entitetske granice.