Cijeli vijek nakon što je Dimitrije Mitrinović sanjao o ujedinjenju Evrope, na hercegovačkom parčetu zemlje, njegovom selu Donja Poplat kod Stoca, ta ideja življa je danas nego prije stotinu godina!

Ne znaju mnogi Hercegovci ko je bio Dimitrije i šta je iza sebe ostavio ovaj filozof, kritičar, pjesnik, teoretičar umjetnosti i književnosti, prevodilac. U naučnim krugovima u proteklih sto godina njegova ideja o stvaranju Evropske unije je kuđena i hvaljena, mada se današnji evropski ujedinitelji ni po čemu ne razlikuju od njegovih platformi. Zagovarao je pomirenje Istoka i Zapada, njihovih religija.

Dimitrije nije bio za radikalne metode. Pripadao je političkom krilu „mladobosanaca“ i za atentat na Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. godine saznao je iz novina dok je boravio u Minhenu. „Novosti“ su u Ljubinju pronašle njegovog potomka Nikolu Mitrinovića (66), stomatologa, koji sa radošću priča o svom pretku i bratstveniku.

"Bio je jedno od osmoro djece učitelja Mijajla i Vidosave. Dimitrije je prvenac, a potom su na svijet dolazili Predrag, Čedomil, Ljubivoje, Milivoje, Vera, Sofija i Milica. Otac mu se ponovo oženio posle smrti prve žene i sa drugom, Jovankom, imao je petoro djece, ali iza mnogobrojnog poroda, nažalost, nije ostalo naslednika porodice", priča Nikola Mitrinović.

Teško je govoriti o Dimitriju, čoveku i rođaku koji je ostavio ogromno stvaralaštvo koje nije u dovoljnoj mjeri proučeno. Sve ono čemu teži današnja Evropa promovisao je upravo on prije jednog vijeka. Evropa je, dakle, rođena ovde, u Hercegovini, i nadam se da će se ona vratiti svojoj kući.

Mitrinovići su limarska porodica, a deda Šćepan bio je čuveni hercegovački kazandžija. Njegov sin Mijajlo, naočit momak, plenio je lepotom. Završio je učiteljsku školu, i posedovao je biblioteku, što je bilo prava rijetkost u ono doba.

Spomenik na groblju u Londonu

"Dimitrije se borio za socijalnu jednakost, pa je oko sebe okupljao Srbe, Muslimane i Hrvate. Put ga je odveo u Njemačku gdje se upoznaje sa umnim ljudima. Razmenjivao je ideje sa ruskim slikarom Vasilijem Kandinskim, koji je takođe jedno vrijeme živio u toj zemlji. Poznavao se on i sa našim nobelovcem Ivom Andrićem, često su znali da razmene mišljenja, ali su uglavnom ostajali zarobljenici svojih stavova. Zbog saznanja da je član „Mlade Bosne“, ali i filozofskih razmišljanja koja su bili u suprotnosti sa aktuelnom politikom, postao je sumnjiv njemačkoj policiji, koja ga je proganjala. To je bio razlog njegove selidbe u London, gde je sarađivao u nekoliko časopisa. Pisao je o Marksu i Ničeu i njihovom uticaju na psihoanalitičara Adlera, čije ideje je slijedio. Oprobao se Dimitrije i u slikarstvu, gde je stvarao djela prožeta kosovskim mitom, koja su se našla u prestižnim galerijama Pariza i Rima.

Drugi svetski rat proveo je u Londonu, gde je bio na „vezi“ sa našim konzulatom. Poslije rata Dimitrije je samo jednom došao u Jugoslaviju. Razočaran, poručio je da se više nikada neće vratiti. Smrt ga je zatekla u Londonu 1953. Njegovi zemni ostaci počivaju u istočnom dijelu londonskog groblja Hajgejt, pored Karla Marksa. Svojevremeno je tim grobljem bezuspešno lutao Borislav Pekić, tragajući za vječnom kućom Dimitrija Mitrinovića. Slično je prošao i Predrag Palavestra, koji je priredio njegova sabrana djela. Nikola Mitrinović, boraveći u Londonu, ipak je pronašao grob pretka.

Nebriga

Nisu se države koje su nastajale na ovom prostoru poslije smrti odužile Dimitriju Mitrinoviću. Nema nijedne ulice ili škole koja nosi njegovo ime.

"Nadamo se da će zaživjeti inicijativa bratstva da se obnove crkva na Poplatu i njegova kuća", kaže Nikola Mitrinović.