Francusku za mjesec dana očekuju izbori za predsjednika Republike, a sva predviđanja i ankete ukazuju na to da će ovo biti jedna od najneizvesnijih trka u posljednjih nekoliko decenija. Kako za sada stvari stoje, oštra borba vodiće se između centriste Emanuela Makrona i ultranacionaliste Marin Le Pen.

Makron, bivši štićenik odlazećeg predsjednika Francuske Fransoe Olanda, koga su brojni analitičari proglasili jednim od najlošijih predsjednika koje je Francuska imala, prije debate u ponedjeljak uveče imao je tijesnu prednost u odnosu na Marin Le Pen, manje od jednog procenta. Međutim, nakon debate, po anketi koju je sproveo britanski "Telegraf", situacija na vrhu se obrnula, te sada Le Penova ima podršku od 1,3 posto.

Kako funkcionišu izbori u Francuskoj?

To kako se kandidati kotiraju u anketama ne mora ništa da znači, naročito ne da će pobijediti na izborima. Da će ova trka biti specifična pokazuju i brojni preokreti koji su se dešavali tokom ove kampanje. Do prije nešto više od mjesec dana neprikosnoveni lider bio je Fransoa Fijon, a sada je pao na treće mjesto sa osjetnim zaostatkom, i nalazi se pod pritiskom da odustane od kandidature. Razlog je informacija koja je procurila u javnost, kada je otkriveno da je zapslio svoju ženu kao asistentkinju, kao i da je namjestio nekoliko tendera kako bi unosne poslove dobili njegovi prijatelji i rodbina.

Kandidati će ukrstiti koplja u prvoj rundi koja će biti održana 23. aprila. Ukoliko nijedan kandidat ne osvoji više od 50% glasova biračkog tijela, prvoplasirani i drugoplasirani kandidat idu u drugi krug, koji je zakazan za sedmi maj. Skoro je pa sigurno da će drugog kruga biti, jer nijedan od kandidata nema toliku podršku među biračima, barem prema istraživanja tamošnjih agencija za ispitivanje javnog mnjenja.

Tokom devet predsjedničkih izbora od prvih drektnih izbora u Petoj republici 1965. godine, tri puta se desilo da pobjednik prve runde bude poražen u drugom krugu. To se desilo Valeriju Giskaru D'Estenu 1974, Fransoi Miteranu 1981. i Žaku Širaku 1995. godine.

Svi kandidati za predsjednika moraju da budu državljani Francuske, kao i da sakupe barem 500 potpisa podrške od izabranih zvaničnika francuske vlasti.

Šta kažu kladionice?

Za sve one koji su izgubili vjeru u predviđanja političkih analitičara, uvijek postoji drugi, vjerovatno i zabavniji način predviđanja izbora: klađenje. A prema predviđanju kladionica, Emanuel makron je favorit za pobjedu. Iako Le Penova vodi u prvom krugu, očekuje se da ona glatko izgubi u narednoj rundi, bilo da joj rival bude Emanuel Makron, bilo Fransoa Fijon. Ovo su kvote kladionica:

Emanuel Makron, nezavisni kandidat: 1.9 (na 1 evro dobijaet 1.9)

Marin Le Pen, Nacionalni front: 2.5 (na 1 evro dobijate 2.5)

Fransoa Fijon, Republikanska partija: 5 (na 1 evro dobijate 5)

Benoa Amon, Socijalistička partija: 50 (na 1 evro dobijate 50)

Šta se dogodilo 2012. godine?

Prije pet godina socijalista Fransoa Oland postao je predsjednik nakon što je pobijedio Nikolu Sarkozija, osvojivši 51.6% glasova Francuza. Tada je za Socijalističku partiju u provm krugu glasalo 10.3 miliona ljudi, dok je u drugoj rundi Oland osvojio više od 18 miliona glasova.

Nikola Sarkozi, bivši predsjednik zemlje i lider konzervative Unije za narodni pokret, čiji su mandat obilježili brojni skandali, osvojio je 16.9 miliona glasova u drugom krugu.

Marin Le Pen, kandidatkinja Nacionalnog fronta tada je osvojila 17.9% glasova u provm krugu, čime je završila na trećem mestu.

Riječi opreza

Ova neizvesna trka će tek ući u svoje najzanimljive momente. Još je rano predviđati pobjednika. Doskorašnji lider u anketama pao je na treće mjesto, a njegov rival i osnivač nove partije Emanuel Makron je od početnog autsajdera preuzeo vođstvo u anketama. Drugi krug bi trebalo da odluči sve, a imajući u vidu Bregzit i pobjedu Donalda Trampa, niko ne smije da kaže da Marin Le Pen nema šanse. Liberalna Evropa i Evropska unija svakako će držati fige da liderka Nacionalnog fronta ponovi rezultat iz 2012.

Profili kandidata

1. Emanuel Makron

Datum rođenja: 21. decembar 1977. godine (39 godina)

Funkcija: Ministar privrede (tačnije: ekonomije, industrije i digitalnih poslova Francuske)

Partija: U pokretu! (En Marche!)

U avgustu 2016. godine Makron je podnio ostavku na mjesto ministra, formirao centrističku političku partiju i započeo predsjedničku kampanju.

"Čudo od djeteta" vlade premijera Manuela Valsa i politička zvijezda u usponu u braku je sa Brižit Tronje (58), profesorku francuskog jezika sa kojom je započeo vezu još u srednjoj školi, kada je imao tek 16 godina.

Karijera:

Radio u bankarskom sektoru (za porodicu Rotšild i "Goldman Sask")

Zamjenik generalnog sekretara Predsjedništva

Ministar ekonomije, industrije i digitalnih poslova Francuske

2. Marin Le Pen

Datum rođenja: 5. avgust 1968. godine (48 godina)

Obrazovanje: Master prava i master kriminologije na univerzitetu Panteon-Asas u Parizu

Porodica: Ćerka Žan-Marija Le Pena, osnivača Nacionalnog fronta. Ima troje djece sa bivšim suprugom Frankom Šofroom.

Karijera: Postala član Nacionalnog fronta sa 18 godina. Nekoliko decenija kasnije preuzima stranku od oca, i pokušava da ublaži radikalne stavove koje je njen otac ukorenio u partiju. Taj proces nazvala je "dedemonizacijom Nacionalnog fronta". 2015. pokušava da izbaci svog oca iz partije zbog njegovog negiranja Holokausta.

3. Fransoa Fijon

Datum rođenja: 4. mart 1954. godine (63 godine)

Slogan kampanje: "Hrabrost istine"

Karijera: Fijon je bio Sarkozijev ministar pet godina, ima iskustva u politici, a na kraju je postao daleko popularniji od svog nekadašnjeg šefa. Fijon je anglofil, divi se Margaret Tačer, ali takođe želi bliske odnose sa Vladimirom Putinom i Rusijom.

Program: Za Francusku kaže da je zemlja na ivici bankrota, zalaže se za kresanje javnih radnih mjesta za čak 600.000, kao i da će smanjiti trošenje državnog novca.

Porodica: Supruga mu je iz Velsa, imaju petoro djece i žive blizu Le Mana na zapadu Francuske.

(Blic)