Epilog priče o zakonima o radu u Federaciji BiH i Srpskoj koja je već dugo jedna od aktuelnijih tema u BiH s obzirom na to da se tiče čak 720.000 njenih građana, po svemu sudeći još nije ni na pomolu, tako da radnička klasa u BiH i dalje pojma nema šta je u oblasti radnog zakonodavstva čeka u budućnosti.

Za razliku od ranijeg fokusiranja javnosti na začkoljice koje bi se usvajanjem novih zakonskih rješenja radnicima mogle obiti o glavu, poput priličnog broja razloga za otkaz, favorizovanja ugovora na određeno vrijeme, utvrđivanja primanja i slično, trenutno je pitanje broj jedan da li će i kada FBiH i RS na ovu priču definitivno staviti tačku.

Pravno tumačenje

Dok u susjednom entitetu trenutno nisu sigurni ni koji je zakon na snazi, u RS je bar jasno da je to onaj koji je usvojen u decembru 2015, ali nam je, s druge strane, istekao rok u kojem je trebalo bar zakotrljati pregovore o novom opštem kolektivnom ugovoru i granskim kolektivnim ugovorima.

Kad je riječ o dešavanjima u FBiH, u tamošnjim "Službenim novinama" prošle sedmice je objavljena odluka federalnog Ustavnog suda o stavljanju van snage novog zakona o radu zbog čega je, kako pretpostavljaju sindikalci, logično da se na snagu vraća staro zakonsko rješenje.

Podsjetimo, zakon u FBiH, koji je usvojen 30. jula 2015. godine, nadležni sud je, zbog donošenja suprotno Ustavu i Poslovniku o radu Parlamenta FBiH, proglasio neustavnim i 23. februara ga stavio van snage.

U Savezu samostalnih sindikata BiH, koji su jedan od socijalnih partnera u izmjenama radnog zakonodavstva, priznaju da nisu sigurni koji je zakon trenutno na snazi.

Sudeći barem po logici, to bi, kako kaže predsjednik ovog sindikata Ismet Bajramović, trebalo da bude stari zakon o radu.

- Još nismo dobili pravno tumačenje, tako da ćemo stav o novonastaloj situaciji tražiti od nadležnog ministarstva. Međutim, logično je da je u primjenu vraćen stari zakon. Prema informacijama kojima raspolažemo, Vlada je u Dom naroda već uputila isti prijedlog zakona koji je usvojen sredinom prošle godine, s tom razlikom da će on ići u redovnu proceduru i uz mogućnosst ulaganja amandmana. To prošli put nije bio slučaj, pa je pomenuti zakon proglašen neustavnim - kaže Bajramović za Press.

Podsjećamo, u FBiH su predstavnici ovog sindikata i Udruženja poslodavaca 10. februara potpisali i opšti kolektivni ugovor kojim je, između ostalog, minimalna plata sa 370 povećana na 406 KM.

S obzirom na aktuelnu situaciju u Srpskoj, radnici u ovom entitetu mogli bi u potpunosti da ostanu i bez ovog minimalca, ako socijalni partneri do 20. aprila ne potpišu novi opšti kolektivni ugovor i 15 granskih kolektivnih ugovora.

Naime, Narodna skupština RS je 29. decembra u dva časa iza ponoći po hitnom postupku usvojila novi Zakon o radu RS, koji je na snagu stupio 20. januara ove godine. Socijalnim partnerima dat je rok od dva mjeseca da započnu pregovore o novom opštem kolektivnom ugovoru i granskim kolektivnim ugovorima, dok stari važe do 20. aprila.

Pošto 20. mart definitivno neće ostati upamćen po započinjanju pomenutih pregovora, pred socijalnim partnerima je još samo mjesec dana za potpisivanje kolektivnih ugovora, nakon čega će, ako i do tada sve ostane mrtvo slovo na papiru, poslodavci svojim pravilnicima utvrđivati plate i ostala davanja radnicima.

Na ovo su upozorili iz Saveza sindikata RS u kojem su naglasili da bi tada za radničku klasu u Srpskoj mogli da nastupe ozbiljni problemi.

Ocjena ustavnosti

- U tom slučaju, isključivo će od poslodavaca zavisiti plate i ostala davanja, a prestaće da važi i kategorija minimalne plate. I na to niko osim njih neće moći da utiče! S druge strane, nelogično je najprije pregovarati o granskim ugovorima, pa tek onda o opštem kolektivnom ugovoru. Bez obzira na naš stav o novom Zakonu o radu, dan nakon njegovog stupanja na snagu socijalnim partnerima smo uputili zahtjev za otvaranje pregovora. Međutim, nismo dobili nikakav konkretan odgovor, sve je ostalo na nekim usmenim obećanjima - istakla je predsjednica ovog saveza Ranka Mišić.

S druge strane, i dalje je neizvjesno da li će zakon u RS doživjeti istu sudbinu kao onaj u FBiH, s obzirom na to da je SSRS 25. januara podnio inicijativu Ustavnom sudu Srpske za ocjenu ustavnosti i zakonitosti procedura njegovog donošenja. Ovaj savez je, takođe, nadležnom sudu 11. februara uputio i zahtjev za ocjenu ustavnosti i zakonitosti pojedinih članova pomenutog zakona.

U ovom sindikatu su tom prilikom naglasili da je prekršena procedura donošenja pomenutog zakona, te da je znatan broj njegovih odredaba u suprotnosti s Ustavom RS.

Savanović: Sastanak ove sedmice

Ministar rada Milenko Savanović izjavio je prije nekoliko dana da bi predstavnici poslodavaca, SSRS-a i Vlade RS trebalo da se ove sedmice sastanu i dogovore o okviru za utvrđivanje opšteg kolektivnog ugovora.

- Postojeći opšti kolektivni ugovor na snazi je do 20. aprila. Nakon utvrđivanja novog može se krenuti sa definisanjem novih granskih, odnosno posebnih i pojedinačnih kolektivnih ugovora. Do sada smo definisali to da će minuli rad biti 0,3 odsto za sva javna preduzeća i upravne organizacije. Odredba o minulom radu biće obavezujuća i kroz kolektivno pregovaranje neće se moći mijenjati od subjekta do subjekta - poručio je Savanović.