Na ivici svemira se odigrava borba, koja se, međutim, vodi upravo ovdje, na Zemlji, a odnosi se - ni manje ni više - nego na budućnost nauke. To je sukob oko najvećih kosmičkih pitanja koje čovjek može da postavi i metodama koje koristimo - ili možemo da koristimo - kako bismo dobili odgovore na ta pitanja.

Korjen problema je u dvije ideje, koje danas za neke igraju ključnu ulogu u kosmologiji.

Prva je Teorija struna, koja polazi od pretpostavke da svijet nije sastavljen od elementarnih čestica već od sićušnih struna koje vibriraju. Teorija struna funkcioniše samo ako svet ima mnoštvo “dodatnih” dimenzija, pored one tri koje možemo da doživimo.

Druga je teorija o multiverzumu, koja, u svom najpoznatijem obliku, tvrdi da je poslije “Velikog praska” nastalo više od samo jednog univerzuma. Zagovornici ove teorije vjeruju da postoji gotovo beskonačan (ako ne i beskonačan) broj paralelnih “džepnih” univerzuma.

Problem je u tome što i Teorija struna i Teorija o multiverzumu polaze od entiteta koje u načelu, ili u praksi možda ne možemo da vidimo. Dokaz o dodatnim dimenzijama neophodnim da bi Teorija struna funkcionisala vjerovatno zahtijeva akcelerator čestica astronomskih proporcija. A ostali “džepni” univerzumi od kojih je navodno stavljan multiverzum vjerovatno su trajno izvan našeg “horizonta” tako da nikada nećemo moći direktno da ih posmatramo.

Upravo taj aspekt brine naučnike kao što su Džordž Elis i Džozef Silk:

“Ove hipoteze koje se ne mogu dokazati sasvim su drugačije od onih koje se odnose na stvarni svijet i koje se mogu provjeriti posmatranjem - poput standarnog modela fizike čestica ili postojanja tamne materije i tamne energije. Kao što vidimo, teorijska fizika rizikuje da postane ničija zemlja između matematike, fizike i filozofije koja ne ispunjava zahtjeve nijedne od njih.”

Ono što ove naučnike posebno zabrinjava jeste tvrdnja da su nas pokušaji da pomjerimo granice u kosmologiji i fundamentalnoj fizici odveli na novo područje, u kome su neophodna nova naučna pravila. Neki to područje nazivaju “post-empirijskom” naukom.

Nedavno, na primer, filozof fizike Ričard Dejvid iznio je argument da uprkos tome što ne postoje dokazi da Teorija struna postoji ( i pored 30 godina intenzivnog proučavanja), i dalje moramo da je smatramo najboljim kandidatom za napredak u budućnosti. Kako je rekao, u prilog tome govori i argument da “niko nije našao dobru alternativu Teoriji struna”. Drugi razlog da prihvatimo Teoriju struna jeste zapažanje da su se teorije koje nemaju alternativu često pokazale kao uspješne, smatra on.

Ugledni fizičar Šon Karol ne dijeli njegovo mišljenje. Za njega je ovo koncept falsifikacionizma, koji igra centralnu ulogu u čuvenoj filozofiji nauke Karla Popera.

“Nezavisno od toga da li možemo neposredno da posmatramo (dodatne dimenzije i druge univerzume), entiteti iz ovih teorija ili jesu realni, ili nisu. Odbijanje razmatranja njihovog mogućeg postojanja na osnovu nekog ‘a priori’ principa - čak i ako bi mogle da igraju ključnu ulogu u objašnjavanju načina funkcionisanja svijeta - toliko je daleko od nauke, da ne može biti dalje”, smatra Karol.